Jak bezpiecznie korzystać ze słońca? Pozytywne i negatywne skutki promieniowania UV

Codzienna porcja słońca, czyli naturalnego promieniowania UV jest dla naszego zdrowia niezbędna. Podobnie jak odpowiednia dawka witamin i minerałów. Słońce odgrywa bowiem w naszym życiu ważną rolę — wpływa na stan ciała i umysłu. Niewielka ilość promieniowania UV jest korzystna — odgrywa m.in. istotną rolę w wytwarzaniu witaminy D3. Natomiast nadmierna ekspozycja prowadzi do negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Zarówno brak, jak i nadmiar słońca powodują negatywne skutki. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć się rozsądnie i bezpiecznie z niego korzystać. Postaram Ci się w tym pomóc.

Jakie są korzyści z przebywania na słońcu? Ile czasu na słońcu potrzeba, aby wytworzyć potrzebną dawką witaminy D3? Czy słoneczne promieniowanie UV wzmacnia, czy osłabia odporność? Jakie są negatywne skutki nadmiernego promieniowania dla zdrowia? Jak promieniowanie słoneczne wpływa na skórę? Jak chronić skórę przed słońcem? Jak dobierać filtry ochronne? I pytanie najważniejsze: jak bezpiecznie korzystać ze słońca? Chcesz znać odpowiedź — przeczytaj cały artykuł. Zapraszam.

Promieniowanie słoneczne towarzyszy nam przez cały rok, nie tylko latem. Dlatego w celu ograniczenia jego niekorzystnych skutków niezbędna jest właściwa ochrona skóry przez cały rok. Duża część z nas pamięta o stosowaniu preparatów ochronnych z filtrami UV tylko przy intensywnym słońcu, a to niestety błąd. Zacznę od tego …

Jak bezpiecznie korzystać ze słońca? - najważniejsze zasady

Nie ma czegoś takiego jak „zdrowe, bezpieczne opalanie”, jednak warto nauczyć się korzystać ze słońca bezpiecznie. Poniżej postaram Ci się przedstawić najważniejsze zasady, które mam nadziej, pomogą Ci bezpiecznie korzystać ze słońca.

• Ogranicz czas przebywania na słońcu w czasie gdy jest ono najbardziej intensywne. Zwłaszcza w godz. 10:00-15:00. Jeśli koniecznie musisz przebywać na słońcu, dbaj o osłanianie ciała odpowiednim ubraniem i czapką na głowę. Szczególnie należy ograniczyć w tym czasie przebywanie na słońcu dzieci i osób starszych;
• Rób przerwy w opalaniu się, częściej przebywaj w cieniu;
• Pamiętaj o nakryciu głowy — w celu ochrony głowy przed przegrzaniem. Możesz włożyć kapelusz np. słomkowy, czapkę lub chustkę — koniecznie w jasnym kolorze, aby odbijała promienie słoneczne;
• Noś ubrania ochronne. Najlepiej z naturalnych materiałów np. bawełniane lub lniane, przewiewne w jasnym kolorze. Nie wystawiaj na słońce całego ciała. Chroń szczególnie: oczy, twarz, szyję;
• Używaj okularów przeciwsłonecznych z odpowiednimi filtrami. Najlepiej oznaczane jako UV 400. Chronią one spojówki przed uszkodzeniem. Jeśli masz wrażliwe spojówki, to taka ochrona może nie wystarczyć. Wtedy dodatkowo stosuj nawilżające krople do oczu np. zawierające kwas hialuronowy;
• Używaj kremów ochronnych o szerokim spektrum ochrony przeciwsłonecznej. Filtry słoneczne nie powinny być jednak wykorzystywane do wydłużania czasu spędzonego na słońcu. Nigdy nie opalaj się z użyciem kosmetyków nieprzeznaczonych do opalania!;
• Preparaty z filtrami nakładaj na około 20 min przed wyjściem na słońce, a nie na plaży. Ich działanie jest wtedy bardziej skuteczne, bo mają możliwość wchłonąć się w skórę.
• Nakładaj na skórę właściwą ilość preparatu z filtrem — nie za mało i nie za dużo. Skuteczna jest tu metoda oceniania „na łyżeczkę”. Nakładamy ilość odpowiadająca nie mniej niż pół małej łyżeczki na takie części jak: twarz, szyja, każda ręka. Natomiast na plecy klatkę piersiową i każdą z nóg nakładamy ilość odpowiadającą nie mniej niż łyżce stołowej. Nie zapominaj o smarowaniu uszu i zabezpieczeniu ust.
• Pamiętaj o regularnym nakładaniu kosmetyków ochronnych co 1,5-2h lub po każdym pobycie w wodzie. Filtry w czasie przebywania na słońcu tracą swoją aktywność i skuteczność. Ponadto kontakt z wodą, aktywność fizyczna czy wycieranie skóry ręcznikiem zmniejszają utrzymywanie się preparatu na powierzchni skóry;
• Stosuj kremy z filtrem na odsłoniętą skórę przez cały rok. Oczywiście preparat powinien być dostosowany do Twojej karnacji. Sprawdź na opakowaniu skuteczność w ochronie zarówno przed UVB, jak i UVA. Stosowanie filtra wyłącznie przeciw UVB usypia Twoją czujność na dużo bardziej niebezpieczną szkodliwość promieni UVA;
• Unikaj korzystania z solarium;
• Jeśli jesteś po zabiegach kosmetycznych tj. peelingi, dermabrazja czy zabiegi laserem to pamiętaj o pełnym zabezpieczeniu skóry filtrami mineralnymi. Nie wolno się w tym okresie opalać!;
• Obserwuj stan swojej skóry, a zwłaszcza występujących na niej znamion (tzw. pieprzyków). W razie wątpliwości zasięgnij rady lekarza dermatologa. Zaniepokoić powinna Cię m.in. zmiana ich wielkości i koloru;
• Przed opalaniem sprawdź, czy stosowane przez Ciebie leki nie mają właściwości fotouczulających, czyli uwrażliwiających na słońce. Jeśli tak to nie możesz się opalać. Pamiętaj też o unikaniu słońca podczas przyjmowania preparatów (tabletek, herbaty) z dziurawcem.
• Nie zapominaj dbać o skórę — pamiętaj o kremach odżywczych, regenerujących. Skutki opalania łagodzą kremy np. z witaminami. Stosuj je na co dzień.
• Pamiętaj o diecie bogatej w antyoksydanty, czyli w warzywa i owoce. Wspomaga ona naturalne mechanizmy ochronne skóry.
• W upalne dni pij dużo wody mineralnej i naturalnych soków owocowych. Dbaj o właściwy poziom nawodnienia.
• W celu złagodzenia pieczenia i zaczerwienienia skóry po opalaniu możesz zastosować produkty apteczne np. żele, krem, pianki. Preparaty te zawierają w swoim składzie m.in. d- panthenol, alantoinę czy też aloes. Jeśli oparzeniu towarzyszą pęcherze na skórze i gorączka to zgłoś się do lekarza. Przy oparzeniach należy pamiętać o uzupełnianiu płynów i elektrolitów — pić dużo wody.
• Dbaj szczególnie o ochronę niemowląt i dzieci, stosuj specjalnie dla nich przeznaczone preparaty. Pamiętaj, że ochrona skóry przed niekorzystnym wpływem UV jest ważna od dzieciństwa. Pamiętaj też o odpowiednim stroju i czapeczce dla dziecka. Wraz z wiekiem ucz dzieci racjonalnego korzystania ze słońca. Najważniejsze są pierwsze 4 lata z życia dziecka. Jeśli w tym czasie dojdzie do oparzeń słonecznych, to kilka lat później w konsekwencji mogą pojawić się na skórze dziecka niebezpieczne zmiany. Dbajmy więc szczególnie o swoje dzieci.

Jeśli lubisz i chcesz się opalać, to rób to rozsądnie. Stosując się do powyższych zasad, ograniczasz ryzyko negatywnych skutków. Jednakże są sytuacje, kiedy należy unikać opalania lub należy zachować szczególną ostrożność.

 

Kiedy nie należy się opalać i na co uważać opalając się?

Nie opalaj się lub zachowaj szczególną ostrożność w następujących sytuacjach:

- jeśli stosujesz herbatki lub tabletki z zawartością dziurawca nie opalaj się. Jest on mocno fotouczulający!!!

- nie wolno opalać się podczas kuracji doustnej leków z kwasem retinowym (tretinoiny);

- przed opalaniem nie można stosować na skórę produktów zawierających kwasy (poza kwasem migdałowym) oraz pochodnych witaminy A (retinoidów). Grozi to poparzeniem;

- przed opalaniem nie powinno się używać perfum. Jeśli były nałożone, to należy zmyć to miejsce. Dlaczego? Bo olejki w nich zawarte mogą wywoływać fotouczulenie (np. poparzenie lub wysypka);

- u niektórych kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną opalanie może spowodować powstanie plam posłonecznych (tzw. ostuda);

- nigdy nie opalaj znamion na skórze!!! Jeśli chcesz się opalać, zakryj, zaklej znamiona „pieprzyki”;

Skoro już wiesz jak bezpiecznie korzystać ze słońca, to teraz trochę porad na temat tego: jak dobrze chronić skórę przed promieniowaniem? Jak właściwie dobierać filtry ochronne, czyli preparaty, które chronią przed promieniowaniem UV (np. słonecznym, ale też z solarium)?

Jak chronić skórę przed słońcem? Co to są filtry przeciwsłoneczne?

Nasz naturalny filtr w skórze to barwnik melanina. Niestety przy naszych europejskich (jasnych) karnacjach jest jej zbyt mało, żeby nas skutecznie chronić przed efektami nadmiernej ekspozycji na słońce. Dlatego też ogromne znaczenie ma dla nas odpowiednia ochrona skóry w postaci odzieży oraz kosmetyków zawierających filtry UV.

Równie ważne działanie ochronne na komórki układu odpornościowego skóry ma stosowanie antyoksydantów. To one wychwytują powstające pod wpływem promieniowania UV wolne rodniki. Aby to osiągnąć, bardzo ważna jest dieta bogata w antyoksydanty lub ich uzupełnianie w postaci preparatów. Do tego typu związków zalicza się: witaminy C i E, polifenole - flawonoidy, beta- karoten i ubichinon - koenzym Q10. Substancje te nie blokują dostępu promieniowania do skóry, ale zapobiegają szkodom posłonecznym. Dzięki temu wspomagają one działanie zewnętrznych preparatów ochronnych. Doskonałym źródłem naturalnych antyoksydantów jest dieta bogata w warzywa i owoce oraz ryby bogate w kwasy omega-3.

Przejdźmy teraz do zewnętrznej ochrony przed słońcem, czyli filtrów przeciwsłonecznych.

Filtry to substancje, które utrudniają promieniowaniu UV dotarcie do skóry. Wyróżniamy dwa rodzaje filtrów przeciwsłonecznych:

- Filtry fizyczne (mineralne). To filtry, które nie wnikają do skóry, tylko tworzą na jej powierzchni tzw. warstwę ochronną. Ich działanie polega na odbijaniu lub rozpraszaniu promieniowania UV. Są to najczęściej drobinki substancji odbijających światło. Filtry te zawierają głównie tlenek i dwutlenek tytanu oraz cynku, a także glinki lub mikę. Cechą charakterystyczną tego rodzaju filtrów jest to, iż zostawiają na skórze delikatny, biały nalot i brudzą ubranie. Dlatego wiele z nas za nimi nie przepada. Filtry te chronią przed UVB oraz częściowo przed UVA, a także bardzo rzadko wywołują alergie (uczulenia). Ich wadą jest natomiast problem z zachowaniem ich fotostabilności, czyli pewności, że filtr po każdym użyciu będzie chronił skórę w takim samym stopniu. Z tego powodu często miesza się je z filtrami chemicznymi.

- Filtry chemiczne. To filtry, które wchłaniają się w głąb skóry i niestety mogą powodować uczulenia. Ich działanie polega na pochłanianiu (absorbcji) promieniowania UV. Dla zapewnienia skórze właściwej ochrony powinny być stosowane z filtrami fizycznymi. Oczywiście w jednym preparacie. Najczęściej stosowane filtry chemiczne to: benzofenony, a także Octokrylen, Eusolex 6300, arobenzony (Parsol 1789), beznotriazole (Tinosorb M) oraz pochodne kamfory (mexoryl).

Filtrami działającymi w zakresie pełnej ochrony przed promieniowaniem UV (zarówno UVA, jak i UVB) są filtry najnowszej generacji: Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid (Mexoryl SX) i Drometrizole Trisiloxane (Mexoryl XL), a także Tinsorb M.

Obecnie stosowane preparaty ochronne występują w różnych postaciach: kremów, mleczek, płynów, sprayów, żeli, sztyftów itp.

O czym informuje wskaźnik SPF na opakowaniu kosmetyków do opalania?

Idziesz do drogerii po balsam do opalania. Na jednym widzisz napisaną dużymi literami cyfrę np. 10 na drugim 30. Który wybrać? Co właściwie oznacza ta liczba?

SPF (sun protection factor) to wskaźnik ochrony, który określa siłę ochronną preparatu przed działaniem promieniowania UV. Określa on, jak długo możemy przebywać na słońcu po zastosowaniu danego preparatu do wystąpienia odczynu rumieniowego (zaczerwienienia skóry) w porównaniu z takim samym czasem ekspozycji na słońce bez ochrony preparatem z filtrem.

Przykład. Jeśli u danej osoby rumień na niechronionej skórze wystąpi po 15 minutach ekspozycji na słońce, to zastosowanie preparatu z SPF 10 wydłuży ten czas do 2,5 godziny (15min x 10 = 150 min). Nie powinniśmy jednak wykorzystywać preparatów z filtrem do zbytniego wydłużania czasu przebywania na słońcu. Preparaty te mają służyć do ograniczania negatywnych skutków promieniowania słonecznego. Jego wysokość powinna być dobrana do naszej karnacji.

Wartość wskaźnika mieści się w zakresie 2-50+. Zgodnie z dyrektywą Komisji Europejskiej skala została ujednolicona — najwyższa wartość to 50+.

Klasyfikacja wskaźnika SPF wyróżnia następujące stopnie ochrony:

• niski 2 – 4 – 6,
• średni 8 –10 – 12,
• wysoki 15 – 20 – 25,
• bardzo wysoki 30 – 40 – 50,
• ultra wysoki 50+

Im wyższy SPF, tym większa ochrona przed UVB. Jednak nie ma preparatu chroniącego skóry w 100%.

Kosmetyk o wskaźniku SPF 2 blokuje promieniowanie w ok. 50%, SPF 15 chroni skórę przed UVB w 93,3%, o SPF 30 w 96,7%, a o SPF 50 w 98,3%. Ze względu na te niewielkie różnice czasami (ale nie zawsze) nie warto przeciążać skóry zbyt wysokim filtrem.

Zalecana wartość SPF produktu ochrony przeciwsłonecznej dla dzieci wynosi co najmniej 30. W przypadku jasnej karnacji powinny być stosowane preparaty SPF 50 lub 50+.

W odniesieniu do kosmetyków określających zdolność do ochrony przed UV-A stosowane są symbole PPD i IDP. Funkcjonuje także wskaźnik ochrony dotyczący ubrań (UPF). Także w przypadku tych wskaźników, im wyższa wartość liczbowa, tym lepsza ochrona przed promieniowaniem.

Stosowanie preparatów z filtrami UV jest podstawowym elementem ochrony przed nowotworami skóry i procesem starzenia słonecznego. Jednak nawet najlepszy kosmetyk nie jest w stanie zagwarantować pełnej ochrony.

Jest też pewien minus. Stosowanie kremów ochronnych daje nam pozorne poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego. Dzięki zawartym w nich filtrom anty-UVB skóra tak szybko nie ulega oparzeniom. Nie oznacza to jednak, że można dłużej przebywać na słońcu. Pomimo coraz skuteczniejszych kremów ochronnych ludzka skóra nie jest chroniona w 100%.

Jak dobrać odpowiedni rodzaj filtrów ochronnych?

Wydaje się, iż większość z nas wie, jak ważna jest właściwa ochrona przed słońcem. Jednak nie zawsze wiemy jaki preparat będzie dla nas najlepszy. Jak dobrać odpowiedni rodzaj filtrów ochronnych?

 

Dobry filtr przeciwsłoneczny to taki, który:
- chroni zarówno przed promieniowaniem UVA i UVB;
- nie obciąża zbyt mocno skóry;
- jest mieszanką filtrów fizycznych i chemicznych;
- zawiera witaminy E i C oraz flawonoidy, które przeciwdziałają powstałym w czasie opalania w skórze wolnym rodnikom i regenerują skórę podrażnioną przez słońce.

Powyżej napisałam, iż stosując filtr SPF 10 można się bezpiecznie opalać 150 min. Nie jest to całkowitą prawdą, bo nie tylko czas ekspozycji na słońce jest istotny w wyborze właściwego filtra.

Tak naprawdę właściwy rodzaj filtrów ochronnych oraz poziom ich ochrony (czyli wysokość wartości SPF) musi być dobrany głównie do fototypu naszej skóry. Składa się na niego: odcień naszej skóry – karnacja, kolor włosów, kolor oczu. O wszystkich tych parametrach decyduje bowiem zawartość barwnika melaniny. Im jest go mniej, tym większa jest nasza wrażliwość na promieniowanie UV. Opiszę teraz 4 rodzaje fototypu skóry, a Ty postaraj się dopasować,który opis najlepiej pasuje do Ciebie. Od tego bowiem zależy jakich wysokich wartości wskaźnika SPF musisz używać,aby właściwie zabezpieczyć swoją skórę.

Fototypy skóry:

I- Celtycki (karnacja bardzo jasna, piegi, włosy — jasny blond, rude, oczy — jasno-niebieskie lub jasno-zielone). Skóra zawsze ulega oparzeniu, bardzo trudno się opala. Polecane filtry (SPF) 50+;

II- Północnoeuropejski (karnacja jasna, włosy jasny lub ciemny blond, oczy — niebieskie, zielone, szare). Skóra łatwo ulega oparzeniu. Polecane filtry (SPF) 25- 30;

III- Środkowoeuropejski (karnacja lekko śniada, włosy brązowe lub ciemny blond, oczy — szare, brązowe lub ciemno-niebieskie). Skóra opala się po początkowym oparzeniu. Polecane filtry (SPF) 10- 15;

IV- Południowoeuropejski (karnacja — śniada, oliwkowa, włosy — ciemno-brązowe lub czarne, oczy — ciemno-brązowe). Polecane filtry (SPF) 5-10;

Zalecana wartość SPF produktu ochrony przeciwsłonecznej dla dzieci wynosi co najmniej 30. W przypadku jasnej karnacji powinny być stosowane preparaty SPF 50 lub 50+.

Mam nadzieję, że udało Ci się określić swój fototyp skóry i wiesz już jakiego zabezpieczenia potrzebujesz. Ja jestem fototypem numer II — dość trudno się opalam, na początku zawsze na czerwono. Cóż — taka moja uroda.

Jeszcze jedna mała, ale ważna uwaga. Podczas pierwszych dni opalania należy stosować krem z jak najwyższym faktorem SPF. Natomiast po kilku dniach, kiedy skóra jest już trochę opalona (w skórze mamy więcej barwnika melaniny), można użyć produktu z niższym SPF. Jednak zawsze należy pamiętać, aby nadal był odpowiednio dobrany do naszego fototypu.

Jest też pewna wartość, która informuje nas, kiedy ochrona skóry preparatami z filtrem jest niezbędna. Jest nią indeks UV.

Czym jest indeks UV i do czego jest nam przydatny?

Indeks ten przedstawia aktualny lub prognozowany poziom promieniowania UV w danym miejscu, w danym dniu. Jego celem jest ostrzeganie ludzi o konieczności stosowania odpowiednich środków ochronnych w zależności od siły słonecznego UV, docierającego w dany region.

Indeks UV ma wartość w zakresie od 0 do 16. Wartości od 0 do 2 uważane są za niskie i w systemach powszechnego informowania społeczeństwa oznaczane kolorem zielonym. Wartości od 3 do 5 – średnie (kolor żółty), 6–7 – wysokie (pomarańczowy), 8 do 10 – bardzo wysokie (czerwony), a od 11 – maksymalnie wysokie (fiolet). Przy wartości 3 lub większej zalecana jest ochrona przed UV.

Sprawdzanie mocy UV jest ważne ze względu na osoby masowo korzystające z kąpieli słonecznych w okresie letnim oraz z powodu ryzyka chorób u osób pracujących na otwartych przestrzeniach. Do grup najbardziej narażonych na słoneczne UV należą: rolnicy, pracownicy budowlani wykonujący roboty stanu surowego, ratownicy wodni i marynarze.

Pora teraz przejść do drugiej części tematu, czyli skutków UV. Może być ono zarówno pozytywne, jak i negatywne dla naszego organizmu. Wszystko zależy od czasu i sposobu korzystania. Zacznijmy od wpływu promieniowania na odporność.

Korzystanie ze słońca wzmacnia czy osłabia odporność?

Promieniowanie UV wpływa na naszą odporność. Niewielkie jego dawki mają pozytywny wpływ na naszą odporność poprzez syntezę witaminy D3 w skórze. Podczas przebywania na słońcu wydzielane są też endorfiny i serotonina, które to poprawiają nastrój i obniżają poziom stresu. Jest to o tyle istotne, że stres bardzo mocno osłabia odporność.

Natomiast nadmiar promieniowania powoduje obniżenie odporności, co przekłada się na zwiększoną skłonność do infekcji. Osłabienie odporności zwiększa też ryzyko nowotworów (zwłaszcza skóry). Poziom osłabienia odporności organizmu przez UV zależy od genów oraz indywidualnych warunków. Udowodniono, że intensywne opalanie się prowadzi do uaktywnienia się wirusa opryszczki (Herpes Simplex Virus).

Choroby wywoływane lub nasilające się po działaniu UV to m.in. opryszczka (uaktywnienie wirusa), trądzik różowaty i pospolity, łojotokowe zapalenie skóry.

Sama niejednokrotnie (przed kilkoma laty) doświadczyłam takich spadków odporności po nadmiernym opalaniu. Więc powyższy akapit potwierdzam nie tylko teoretycznie, ale też i z doświadczenia.

Pozytywny wpływ promieniowania UV. Jakie są korzyści z przebywania na słońcu?

Pierwsze korzyści, jakie przychodzą mi do głowy. Słońce poprawia nastrój, wpływa korzystnie na naszą aktywność i to jak się czujemy. Powoduje również rozgrzanie ciała, dając przy tym przyjemne uczucie ciepła.

Korzystnym efektem działania UVB na skórę (udowodnionym medycznie) jest umożliwienie syntezy witaminy D3. Jednak nie należy przesadzać z ilością.

Dla ciekawych: jak powstaje witamina D3 w skórze? Zawarty w skórze aktywny związek o nazwie 7-dehydrocholesterol (7-DHC) pod wpływem UV-B ulega przekształceniu w prowitaminę D3. Po czym w ciągu kilku godzin ulega ona izomeryzacji do witaminy D3.

Ile czasu na słońcu potrzeba aby wytworzyć potrzebną nam ilość witaminy D3?

Już ok. 15 min przebywanie na słońcu z odsłoniętą twarzą i dłońmi (każdego dnia) wystarcza do wytworzenia potrzebnej nam ilości witaminy D3. Oczywiście ilość wytwarzanej w skórze witaminy D3 zależy od szerokości geograficznej, pory roku i dnia oraz wysokości n.p.m., a także od grubości skóry i ilości barwnika (melaniny).

Kolejny pozytywny efekt ekspozycji na UVB to opalenizna Powoduje ona wzrost odporności skóry w zakresie jej zdolności do przyjmowania kolejnych dawek UV oraz ochronę przed wnikaniem UV do głębszych warstw skóry. Aby zwiększyć odporność skóry na promienie słoneczne, wystarczy przebywanie 15 minut dziennie na słońcu.

Skóra poddana działaniu UV w odpowiedniej dawce staje się lepiej ukrwiona, bardziej elastyczna oraz mniej podatna na infekcje. UV wpływa też korzystnie na poprawę przemiany materii, a także na działanie układ oddechowego i krwiotwórczego.

Uważa się, że u osób unikających słońca częściej występują: osteoporoza, bóle mięśniowe i stawowe oraz nowotwory narządów wewnętrznych.

Korzystne działanie UV wykorzystuje się również w leczeniu wielu chorób tj. krzywica, osteoporoza oraz licznych chorób skóry. Tj. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, bielactwo, liszaj płaski, chłoniaki skóry, przewlekłe choroby alergiczne. Poleca się je również w okresie słabej ogólnej wydolności czy podczas powrotu do zdrowia po chorobie.

Leczenie za pomocą naturalnego, słonecznego UV to helioterapia (leczenie słońcem).

Witamina D3 - do czego nam potrzebna i skąd ją czerpać?

Witamina D jest potrzebna do prawidłowego rozwoju kośćca. Ma wpływ na odporność organizmu, a także prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia i nerwowego. Oczywiście to tylko niektóre z jej licznych funkcji w organizmie.

Witaminy D3 (cholekalcyferol) chroni dzieci przed krzywicą, a osoby starsze przed osteoporozą.

W Polsce, ze względu na niski poziom UV-B od września do kwietnia zaleca się doustną suplementację witaminy D. Niezależnie od pory roku stosuje się ją również u niemowląt i małych dzieci. Dawka jest ustalana przez lekarza.

Źródła witaminy D3 w diecie: tran, ryby tłuste (węgorz, łosoś, śledź, makrela, dorsz, sardynki i tuńczyk z puszki), wątroba, pełne mleko, żółtko, masło, niektóre margaryny, do których jest ona dodawana.

Jednak jej naturalne źródła nie zaspokajają zapotrzebowania organizmu (z praktycznego i ekonomicznego punktu widzenia). Aby to zapewnić, wystarczy natomiast ok. 15- 20 min ekspozycji ramion i nóg na słońce. Zimą wystarczy wystawienie tylko twarzy i rąk.

Negatywne konsekwencje nadmiernego promieniowania dla zdrowia

Zdrowotne konsekwencje nadmiernego promieniowania UV:

• rumień i oparzenia słoneczne. Jest to rodzaj reakcji ostrej, powstającej głównie na skutek
  UVB. Największe występuje w pierwszych 12-24 godzinach od ekspozycji. Może towarzyszyć im obrzęk skóry oraz złe samopoczucie. Na skórze, oprócz rumienia, pojawiają się pęcherze wypełnione płynem, które ustępują z intensywnym złuszczaniem się skóry;
• udar słoneczny. Jest przegrzaniem organizmu wskutek silnego nasłonecznienia. Najczęściej dochodzi do niego na skutek bezpośredniego przegrzania zwłaszcza głowy połączonego z odwodnieniem organizmu. Objawy udaru słonecznego to w lżejszych przypadkach m.in. zaczerwienienie skóry twarzy i szyi. Natomiast w cięższych przypadkach skóra jest blada. Ponadto występuje obfite pocenie, osłabienie, chwiejny chód, bełkotliwa mowa, mroczki przed oczami, nudności, bóle i zawroty głowy, gorączka, dreszcze, szybkie tętno, szum w uszach, wyczerpanie, brak orientacji. Jeśli wystąpią opisane objawy i podejrzewamy udar, to taką osobę należy jak najszybciej usunąć ze słońca i położyć w chłodnym miejscu. Trzeba podać takiej osobie dużo wody i elektrolity. Najlepiej takie „mieszanki” do rozpuszczania z apteki. Jeśli nie mamy pod ręką, to wystarczy lekko osolić wodę. Na czoło chorego można też zastosować chłodne, zwilżone okłady. Nie należy lekceważyć takiej sytuacji. Konieczna jest konsultacja z lekarzem;
• stany przednowotworowe i nowotwory skóry. Nadmierna ekspozycja na promienie UV może prowadzić do przewlekłych zmian skórnych. Mogą mieć one charakter przednowotworowy np. rogowacenie starcze (słoneczne), róg skóry lub nowotworowy np. rak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy, czy czerniak złośliwy;
• fotodermatozy. To choroby skóry, powstające lub nasilające się pod wpływem promieni UV (nadwrażliwość na światło). Najbardziej nasilone zmiany pojawiają się w miejscach odsłoniętych tj. twarz, szyja, dekolt, kark. Do najbardziej popularnych fotodermatoz zalicza się: osutki świetlne, pokrzywka świetlna, czy wyprysk słoneczny. Do ich powstania mogą przyczyniać się np. leki (tj. tetracykliny, sulfonamidy), rośliny (tj. zioło dziurawca), kosmetyki, środki chemiczne;
• choroby oczu. Wykazano, że istnieje zależność między zaćmą a nadmierną ilością promieni UVB. Dlatego tak ważna jest ochrona oczu za pomocą okularów przeciwsłonecznych, które wyposażone są w specjalne filtry;
• fotostarzenie się skóry (photoaging). To przedwczesne starzenie się skóry spowodowane wieloma procesami zachodzącymi pod wpływem UV;
• przebarwienia skóry (nierównomierne rozłożenie barwnika). Pojawiają się w przypadku nadmiernego przebywania na słońcu lub działania substancji zakłócających wytwarzanie melaniny, np. niektórych leków bądź perfum. Mogą też powstawać na skutek korzystania z solarium przez długi czas;
• zaskórniki. Promienie UV zwiększają ilość pojawiających się na skórze zaskórników;
• nadmierne wytwarzanie wolnych rodników. Powodują one utlenianie, drobne uszkodzenia i niszczenie włókien kolagenowych. Pogarszają stan skóry, przyśpieszają jej starzenie, a także zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworów;

Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na szkodliwy wpływ promieni UV. Nadmierna ekspozycja młodzieży na słonce, szczególnie sztuczne, może przyczynić się do powstania raka skóry w późniejszym wieku. Skóra jest bardziej podatna na szkodliwe skutki UV w okresie rozwoju. Narażenie na zbyt długą ekspozycję promieniami UV (zarówno naturalne, jak i sztuczne) w okresie dzieciństwa i dojrzewania, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka i innych nowotworów skóry w późniejszym wieku. Taka predyspozycja zwiększa się u osób narażonych na UV przed ukończeniem 18 roku życia. Wg niektórych badań nawet do ukończenia 30 r. życia.

Wpływ promieniowania UV na skórę - fotostarzenie

Skóra należy do najbardziej wrażliwych na promienie UV części ciała. Składa się ona z trzech warstw:

- Naskórek — najbardziej zewnętrzna, odnawiająca się warstwa skóry;

- Skóra właściwa — warstwa pośrednia. Odpowiada za wytrzymałość i elastyczność skóry. W niej znajdują się naczynia krwionośne i nerwy;

- Tkanka podskórna — wewnętrzna warstwa skóry. Zbudowana z tkanki tłuszczowej i tkanki łącznej. Pełni głównie funkcję podporową i ochronną. Jej grubość jest uzależniona m.in. od okolicy ciała.

Wskutek zmian spowodowanych nadmierną ekspozycją na UV właściwości wszystkich warstw skóry ulegają znacznemu osłabieniu.

Promienie UV powodują: rumień, oparzenia słoneczne, starzenie słoneczne (photoaging) oraz powstawanie zmian przednowotworowych i nowotworów.

Ogólnie rzecz biorąc, starzenie skóry spowodowane jest czynnikami wewnętrznymi (tj. geny) oraz czynnikami zewnętrznymi. Zaliczamy do nich: dym z papierosów, klimat, zanieczyszczenie powietrza oraz promieniowanie UV. I to właśnie promienie UV (głównie UVA) są w ponad 80% (z czynników zewnętrznych) odpowiedzialne za starzenie się skóry i powstanie zmarszczek. Pod wpływem UV dochodzi do wielu niekorzystnych zmian w skórze. Prowadzą one do zmiany jej wyglądu oraz zaburzenia struktury i pełnionych funkcji. Powstanie niekorzystnych zmian w skórze zależy m.in. czasu oraz częstości ekspozycji na promienie UV, wystąpienia oparzeń skóry oraz genów np. naszego fototypu skóry (czy mamy jasną, czy ciemną karnację).

Objawy fotostarzenia się skóry

Do głównych objawów słonecznego starzenia się skóry zalicza się:

- Suchość i szorstkość skóry (nadmierne rogowacenie naskórka);

- Pogrubienie skóry;

- Zmniejszenie elastyczności;

- Zwiększona ilość i pogłębienie zmarszczek i fałdów;

- Zaburzenia barwnikowe (przebarwienia, odbarwienia oraz tzw. plamy soczewicowate);

- Przerost gruczołów łojowych (poszerzenie porów w skórze i tworzenie się dużych zaskórników);

- Upośledzone gojenie się ran i zmian skórnych;

- Przewlekły stan zapalny w skórze;

- Teleangiektazje (poszerzone naczynia krwionośne);

- Nadmierna wrażliwość skóry;

- W późniejszym etapie starzenia słonecznego może dojść do powstania specyficznych zmian skórnych, zwanych elastozą posłoneczną. Polega ona na gromadzenie się w skórze właściwej nieprawidłowych włókien elastynowych;

- Występowanie zmian przednowotworowych np. rogowacenie słoneczne;

Na podsumowanie starzenia słonecznego nasuwa mi się następujący wniosek. Jeśli chcesz długo cieszyć się młodą, promienną i pozbawioną zmarszczek skórą to stosuj preparaty z filtrami przez cały rok.

 

Wiele razy w treści artykułu padały konkretne rodzaje promieniowania, czyli UVA lub UV. Jeśli chcesz wiedzieć więcej, to tutaj w skrócie masz informacje o tym...

Jak działa promieniowanie UVA i UVB?

Promieniowanie UVA dociera aż do skóry właściwej, a bywa, że i do tkanki podskórnej. Przyczynia się do powstawania zmarszczek i utraty elastyczności skóry. Jest ono również główną przyczyną przebarwień (nierównego gromadzenia się barwnika, które jest intensywne i utrzymuje się przez długi czas), alergii (odczynów fotoalergicznych), odczynów fototoksycznych oraz poszerzenia naczyń krwionośnych skóry (naczynek). UVA wzmaga szkodliwe działanie UVB, a także zwiększa ilość wytwarzania wolnych rodników w skórze. UVA wywołuje efekt opalenizny bez wcześniejszego rumienia, a efekty jego niekorzystnego działania są widoczne dopiero po latach. Szkód wyrządzonych przez promienie UVA nie można odwrócić, a jego dawki kumulują się. To właśnie UVA jest głównym czynnikiem fotostarzenia się skóry (starzenia słonecznego - photoaging).

Natężenie promieniowania UVA jest stałe przez cały dzień, niezależnie od pogody i pory roku. Przenika przez chmury, szyby okienne czy samochodowe.

Promieniowanie UVB działa głównie na poziomie naskórka. Na skutki jego negatywnego działania nie trzeba długo czekać. Jest odpowiedzialne za wywoływanie rumienia posłonecznego i oparzeń skóry. UVB obniża odporność organizmu na infekcje oraz zwiększa ryzyko powstawania nowotworów skóry, oraz innych narządów, a także być jednym z powodów wystąpienia np. zaćmy (drażni spojówkę i rogówkę oka).

Jednak promieniowanie UVB ma też pozytywne działanie. Jest konieczne do syntezy w ludzkiej skórze witaminy D3 oraz bierze udział w syntezie barwnika skóry (melaniny).

Promienie UVB działają najsilniej w godzinach 10:00-15:00, a w okresie letnim jego nasilenie jest zdecydowanie wyższe. Nie przechodzi przez szkło okienne, ale przenika wodę (dlatego tak łatwo może dojść do poparzenia podczas przebywania na słońcu w mokrym ubraniu). Ze względu na krótszą falę i większą energię jest znacznie bardziej niebezpieczne dla zdrowia.

Jeśli jesteś tutaj to znaczy, że udało Ci się dotrwać do końca - GRATULACJE!!!

Na koniec przygotowałam Ci jak zwykle najważniejsze informacje w dużym skrócie, czyli…

Oto co warto zapamiętać:

- Nie istnieje coś takiego jak „bezpieczne opalanie”. Opalenizna jest zawsze reakcją obronną skóry na uszkodzenie powstałe przez promienie UV. Jednak można nauczyć się bezpiecznie i rozsądnie korzystać ze słońca.

- Pamiętaj o codziennym przebywaniu na słońcu z odsłonięta twarzą i rękami (kiedy jest ciepło, możesz odkryć większą powierzchnię ciała) przez ok. 15 min. Pozwoli Ci to na wytworzenie w skórze potrzebnej dawki witaminy D3.

- Krótkotrwałe przebywanie na słońcu ma korzystny wpływ na zdrowie, to jak się czujesz oraz wzmacnia odporność.

- Ze względu na obecność naturalnego promieniowania UV przez cały rok, konieczne jest stosowanie kremów do twarzy bez względu na porę roku ze współczynnikiem ochrony minimum SPF15. Zapewnia to ochronę przed słonecznym starzeniem skóry oraz stanami przednowotworowymi, oraz nowotworami.

- W przypadku opalania należy używać kosmetyków z filtrami o znacznie wyższym współczynniku SPF. Powinny być one dopasowane do naszego fototypu (karnacji). Aby ochrona była skuteczna, należy właściwie stosować filtry UV. Tzn. kosmetyki z filtrem nakładamy odpowiednio wcześniej ok. 15-20 min przed ekspozycją na słońce oraz pamiętamy, aby robić to regularnie (co 2-3 godziny).

- Jako że nie ma kosmetyków, które w 100% chronią przed promieniami UV, najlepiej jest unikać ekspozycji na słońce między 10 a 15.

- Nie korzystaj z urządzeń do opalania (solarium) - ze względu na zwiększone ryzyko zachorowania na czerniaka oraz inne nowotwory skóry;

- Aby bezpiecznie korzystać ze słońca, poza właściwi dobranymi filtrami pamiętaj także o okularach przeciwsłonecznych z odpowiednim filtrem oraz nakryciu głowy. Dbaj także o odpowiedni poziom nawodnienia — pij dużo wody!